اتاق عمل مکانی است که به طور کامل استریل شده است و هر گونه میکروب و آلودگی از هوای اتاق پاک شده است. اتاق عمل ها مکان هایی هستند که تنها کارکنان بیمارستان اجازه ورود به آن را دارند. این محیط دارای دو قسمت است که قسمت داخل آن به طور کامل کنترل و ضد عفونی می شود. در قسمت بیرونی اتاق عمل، موراد لازم برای رعایت نکات ایمنی وجود دارد و افراد برای وارد شدن به آن از این وسایل استفاده می کنند. تهویه مطبوع اتاق عمل برای رعایت نکات ایمنی و بهداشتی، بسیار مهم و ضروری است.
در طراحی و ساخت اتاق عمل نکاتی وجود دارد که همه افراد باید آن را رعایت نمایند. همچنین استفاده از تجهیزات با کیفیت و با دوام در این اتاق نقش مهمی را ایفا می نماید. یکی از نکاتی که باید در هنگام ساخت اتاق عمل به آن توجه گردد، طراحی و نصب سیستم کنترل عفونت است که این کار در اتاق های جراحی توسط سیستم تهویه مطبوع اتاق عمل انجام می پذیرد.
در اتاق عمل نباید از تهویه معمولی استفاده نمود زیرا تهویه های معمولی یا تهویه هایی که در مکان های عمومی نصب می گردند، امکان ورود میکروب و آلودگی را به فضای اتاق ممکن می سازند. این میکروب ها در نهایت توسط بدن بیمار جذب می گردد و موجب بروز انواع عفونت و آسیب می شود.
تهویه مطبوع چیست؟
تهویه مطبوع به معنای تنظیم شرایط محیطی از جمله کیفیت هوا، دما، رطوبت، و فشار بر اساس استانداردهای مشخص است تا با کاربری محیط سازگار باشد. این سیستم‌ها عمدتاً توسط مهندسین مکانیک طراحی و ساخته می‌شوند که دانشی در زمینه ترمودینامیک، مکانیک سیالات و انتقال مکانیکی دارند. استانداردهای بین‌المللی، به ویژه آن‌هایی که در آمریکا تعیین شده‌اند، در تهیه و اجرای این سیستم‌ها کاربرد دارند و مهندسین با استفاده از فرمول‌های ریاضی، عملکرد دستگاه‌ها را با این استانداردها مطابقت می‌دهند.
سیستم‌های تهویه مطبوع متنوعی وجود دارند، از جمله سیستم‌های مرکزی، مجزا و ترکیبی. اهمیت این سیستم‌ها در اتاق‌های عمل به خصوص پررنگ است، جایی که کنترل آلاینده‌ها و آلودگی‌ها حیاتی است. طراحی مناسب این سیستم‌ها می‌تواند از نفوذ آلودگی‌ها جلوگیری کرده و سلامت بیماران و کادر پزشکی را تضمین کند. همچنین، کنترل دقیق دما و رطوبت می‌تواند به بهبود بیماران و کاهش خطاها در جراحی‌ها کمک کند.
کاربرد تهویه مطبوع اتاق عمل
تهویه مطبوع در اتاق عمل کاربردهای بسیار زیادی دارد و می تواند تغییرات زیادی را در محیط ایجاد نماید. از جمله کاربردهای تهویه مطبوع اتاق عمل می توان به بوجود آوردن هوای پاک و سالم اشاره کرد.
این دستگاه با تغییر در پارامترهای موثر در هوای پاک می تواند تا حد زیادی آلودگی ها را از محیط پاک کند. این دستگاه می تواند سرعت جریان هوا را نیز کنترل نماید. همچنین لازم به ذکر است که دستگاه تهویه مطبوع قابلیت تغییر تنظیمات را نیز دارد و متخصصین می توانند سرعت تصفیه را تغییر دهند.
این دستگاه می تواند با توجه به شرایط موجود، با استفاده از دستگاه های رطوبت ساز میزان رطوبت هوا را تغییر دهد و آن را بیشتر کند یا با توجه به شرایط بیمار، هوا را خشک نماید و میزان رطوبت را کاهش دهد.
در این دستگاه ها، تجهیزاتی برای تغییر دما نیز طراحی شده است و دستگاه های تهویه می توانند با توجه به شرایط محیطی، دمای هوا را کاهش دهند یا با استفاده از تجهیزات گرمایشی تعبیه شده درون دستگاه های تهویه مطبوع، دمای هوا را افزایش دهند و آن را گرم تر نمایند.
ویژگی منحصر به فرد این دستگاه که باعث شده است از آن در بسیاری از مراکز پزشکی و بیمارستان ها استفاده شود این است که این دستگاه به راحتی می تواند آلودگی های محیطی را از هوا خارج نماید و آن ها را جذب کند.
با اضافه کردن مواد ضد عفونی به داخل مخزن، دستگاه می تواند هوا را به طور کامل ضد عفونی نموده و آن را تصفیه کند. ایزوله کردن هوا نیز از جمله ویژگی های مثبت این دستگاه به حساب می آید و از ورود هوای خارجی به داخل محیط به طور کامل جلوگیری به عمل می آورد.
ملاحظات طراحی سیستم تهویه مطبوع اتاق عمل
ملاحظاتی وجود دارد که در صورت رعایت آن ها می توان بازدهی دستگاه را تا حد زیادی افزایش داده و عملکرد دستگاه را بهبود بخشید. یکی از این ملاحظات اختلاف فشار محیط داخل و بیرون اتاق است.
به این دلیل که هوا همیشه از محیط پر فشار به سمت محیط کم فشار حر کت می کند، لازم است که فشار داخل اتاق جراحی بیشتر از فشار محیط بیرون باشد تا از نفوذ هوا به داخل اتاق جراحی جلوگیری شود. با تنظیم فشار توسط دستگاه های فشار سنجی که در داخل اتاق تعبیه شده است می توان تخلیه هوا را انجام داد.
یکی از مهم ترین ملاحظاتی که برای حفظ کیفیت هوا باید به آن توجه نمود، جلوگیری از انتقال ویروس ها و آلودگی ها از اتاقی به اتاق دیگر است. یعنی باید از انتقال آلاینده های بین محیطی جلوگیری نمود.
این انتقال معمولا توسط بیماران، کارکنان بیمارستان، کارمندان اتاق عمل، کادر پزشکی و جابه جایی وسایل بین دو محیط انجام می گیرد. برای جلوگیری از انتقال آلودگی از طریق لوازم و کارکنان، لازم است که کارفرما فضایی را برای عوض کردن لباس و ضد عفونی وسایل طراحی نماید و جلوی درب قرار دهد.
از دیگر ملاحظاتی که در زمان نصب تهویه اتاق عمل باید به آن توجه نمود، ناحیه تنفسی است. ناحیه تنفسی فضایی به مساحت هزار میلی متر مربع برای هر فرد است که انتقال میکروب ها و آلودگی ها در آن محیط صورت می گیرد.
از این رو لازم است که دریچه های تهویه هوا و دستگاه های مربوطه در فواصل مناسبی از یکدیگر نصب شوند تا بتوانند جلوی پخش و گسترش آلودگی از طریق تنفس افراد را بگیرند. برای رعایت فواصل مربوطه استانداردهایی طراحی شده است که باید در زمان نصب به آن توجه نمود.
انواع الگوی سیستم توزیع هوا در اتاق عمل
توزیع هوا در اتاق عمل بسیار پر اهمیت است و توزیع مناسب هوا در تهویه مطبوع اتاق عمل می تواند تاثیر بسیار زیادی در بازدهی دستگاه ایفا نماید و میزان آلودگی ها را تا حد زیادی کاهش دهد.
در توزیع مناسب و محاسبه شده هوای اتاق عمل می تـوان میزان عفونت های موجود در فضای اتاق را کاهش دهد و احتمال ابتلا به بیماری را تا حد زیادی کم نماید. توزیع مناسب هوای اتاق عمل می تواند نقش بهینه و موثری در حفظ سلامت اتاق عمل و نگهداری درست و اصولی این فضا حساس و مهم ایفا کند.
توزیع موثر هوای اتاق عمل و تصفیه بهینه این فضا زمانی موثر واقع خواهد شد که طراحی مناسب و اصولی دستگاه تهویه به طور کامل انجام پذیرد و محاسبات لازم جهت دوری از تجمع هوای آلوده در محیط نیز به طور صحیح انجام شود.
کنترل و تنظیم جریان هوا به همراه محاسبه میزان آلودگی ها، میکرو ارگانیسم های مضر، آلاینده ها، ذرات معلق، مواد شیمیایی و مواد خطرناک رادیواکتیو نیز نقش بسیار مهمی را در استفاده بهینه از فضای اتاق عمل و انجام فرآیند جراحی بدور از خطر بیمار ایفا می کند.
انواع مختلفی از توزیع هوا در اتاق عمل وجود دارند که مهندسان باید با توجه به معماری اتاق و محل قرارگیری نقاط حساس، نوع مورد نظر را انتخاب کنند و نصب نمایند. پزشکان نیز باید با توجه به شرایط بیمار، تنظیمات مورد نیاز را بر روی دستگاه ها انجام دهند تا بتوانند سلامت بیمار را تضمین نمایند.
چند نمونه از توزیع هوای اتاق عمل شامل سیستم هوای پراکنده، جریان هوای آرام یک طرفه و الگوی جریان عمودی است که در این قسمت از مقاله به توضیح هر کدام از این موارد و کاربرد آن ها می پردازیم.
سیستم هوای پراکنده
سیستم هوای پراکـنده یکی از انواع الگوهای توزیع هوا در اتاق عمل است. که در آن هوا از طریق دریچه هایی که بر روی سقف اتاق عمل تعبیـه شـده اند، به فضا وارد می شود. هوای وارد شـده به اتاق با هوای موجود در فضای اتاق ترکیب می شود و غلظت آلودگی های موجود در اتاق عمل را کاهش می دهد.
با انجام این کار، تراکم آلودگی های محیطی کاهش یافتـه و هوا به صورت یکسان در سراسر اتاق تجمع می یابد. استفاده از این سیستم باعث کاهش دمای محیط نیز می گردد زیرا فشار هوا نیز کاهش می یابد.
این سیستم یکی از رایج ترین سیستم های مورد استفاده در اتاق های جراحی است. استفاده از این سیستم باعث افزایش جریان هوا می گردد و نقاط ساکن هوا را از بین می برد. این مزیت باعث می شود که کارکرد دستگاه تهویه مطبوع هوا کاهش یابد و طول عمر آن نیز پیدا کند.
استفاده از سیستم هوای پراکنـده باعث می شود که فیلترهای دستگاه تهویه هوا به راحتی عمل کنند و نیازمند نظافت کم تری باشند. یکی از معایب این سیستم این است که آلودگی با سرعت کم تری از اتاق خارج می شود و متراکم می شود.
نصب دریچه های تهویه هوا بر روی دیـواره های اتاق نیز امکان پذیر است و می تـوان با نصب این دریچه ها بر روی دـیواره های اتاق جراحی، جریان هوای پراکنـده مورب را به وجود آورد که دارای عملکرد بهتری نسبت به انواع دیگر این الگو است.
جریان هوای پراکنـده مورب باعث حذف آلودگی ها می گردد و میزان آلودگی های محیطی را کاهش می دهد. از این رو استفاده از این الگو بهترین گزینه برای ارائه هوای پاک و تصفیه مطبوع اتاق عمل است که دارای هزینه نصب و راه اندازی پایینی نیز هست.
جریان هوای آرام یک طرفه
جریان هوای آرام یک طرفه نیز یکی از انواع الگوی جریان هوا در اتاق عمل است. این سیستم، هوا را با شدت بسیار زیادی به اتاق وارد می نماید. همچنین باعث معلق شدن ذرات آلودگی در هوا می گردد و از تجمع آن ها بر روی وسایل و بدن بیمار جلوگیری می کند.
این سیستم به گونه ای است که دریچه های تعبیه شـده بر روی سقف و دیواره ها، فشار هوا را به شدت افزایش می دهند و باعث افزایش سرعت جریان هوا می گردند. در نهایت آلودگی ها با استفاده از دریچه های تهویه از فضای اتاق به بیرون هدایت می شوند.
این نوع تهویه بیشتر برای جراحی های ارتوپدی مورد استفاده قرار می گیرد و می تواند با جریان هوای پر فشار از برخورد ذرات آلودگی با مفصل ها و بدن بیمار جلوگیری کند.
با اضافه کردن مواد ضد عفونی کننده به مخزن دستگاه می توان ضمن خارج کردن آلودگی ها از فضای اتاق، عمل ضد عفونی را نیز انجام داد. همچنین خطر ورود ذرات آلاینده به بدن بیمار را تا حد زیادی کاهش داد. نوعی از این سیستم وجود دارد که در آن از مانع استفاده نمی شود و استفاده از آن عملکرد دستگاه را تا حد زیادی کاهش می دهد.
از جمله معایب این سیستم می توان به این نکته اشاره نمود که در برخی از سیستم های جریان هوای آرام، ممکن است خروج آلودگی ها از محیط با سرعت کم تری اتفاق بیفتد و سلامت بیماران را در خطر قرار دهد.
دلیل این مشکل این است که شدت جریان هوای وارد شـده به محیط کم تر از میزان استاندارد است و نمی تواند موجب معلق شـدن ذرات آلودگی گردد. برای از بین بـردن این مشکل لازم است که کاتالوگ دستگاه به طور کامل مطالعه شود و تعویض تجهیزات داخلی سیستم به موقع انجام بپذیرد.
الگوی جریان عمودی
این سیستم نسبت به سیستم های دیگر جریان هوای اتاق عمل، از عملکرد بهتری برخوردار است. همجنین بازدهی بیشتری دارد اما قیمت بالای این محصول باعث شـده است که در بسیاری از بیمارستان ها مورد استفاده قرار نگیرد.
عملکرد این سیستم به گونه ای است که در اتاق عمل پرده جدا کننده ای تعبیه می گردد. همچنین جریان هوا به صورت عمودی به داخل محیط وارد می شود. وجود فضای کوچک تر و حفاظت شـده باعث می شود. همچنین بازدهی دستگاه افزایش یابد و آلودگی را به راحتی از محیط خارج نماید و آن را استرلیزه نماید.
این جریان هوا می تواند به طور کامل فعالیت میکروب ها را مختل کند و از تجمع آلودگی ها جلوگیری نماید. همچنین لازم به ذکر است که استفاده از الگوی جریان عمودی هوا باعث می شود که هوا به گردش در بیاید و تصفیه مطبوع اتاق عمل به سادگی انجام پذیرد.
محیط داخل با استفاده از پرده هایی که حداکثر 2 متر از سطح زمین بالاتر هستند، پوشیـده شـده است. با سرعت بسیار زیادی هوا را به گردش در می آورند و این مزیت باعث می شود که کادر پزشکی به راحتی بتوانند حرکت و فعالیت نمایند.
از جمله معایب این سیستم می توان به این نکته اشاره نمود. قابلیت کنترل فشار هوای وارد شـده به محیط وجود ندارد و جریان هوا به صورت نامنظم به حرکت در می آید. این مشکل گاهی باعث تجمع بیشتر آلودگی ها در محیط داخل اتاق می گردد و احتمال ورود آلودگی به بدن بیمار را افزایش می دهد.
از دیگر مزیت های این سیستم می توان به این نکته اشاره کرد که فضای کوچک ایجاد شـده است. همچنین توسط پرده ها می تواند باعث کاهش فضای مورد نیاز برای پزشکان گردد. حرکت آن ها را برای عمل های حساس مختل کند.
بهترین هواساز برای اتاق عمل
می توان گفت که بهترین هواساز برای اتاق عمل، هواساز هایژنیک است زیرا این نوع از سیستم های تصفیه هوا، دارای بازدهی بسیار بالایی هستند. می توانند ذرات بسیار کوچک را نیز جذب نمایند و از ورود آن ها به اتاق عمل جلوگیری نمایند. این هواساز کاملا مطابق با استانداردهای مورد نیاز برای تصفیه مطبوع اتاق عمل طراحی شـده است. همچنین تمامی پارامترها در طراحی و تولید آن رعایت شـده اند. این کالا نسبت به دیگر هواسازهای موجود در بازار از قیمت کم تری برخوردار است و بازدهی بالایی دارد.
نحوه کار این هواساز به این صورت است که هوای وارد شـده به دستگاه از چندین فیلتر عبور می کند. همچنین هر کدام از آن ها قسمتی از آلودگی های محیط را به خود جذب می نمایند. بازدهی این دستگاه در حدود 100 درصد است و هوای کاملا پاکیزه و استرلیزه را به محیط وارد می نماید.
در ساخت این هواساز از فیلتر هپا استفاده شـده است که یکی از بهترین فیلترهای هواساز موجود در بازار است و قابلیت جذب ذرات آلاینده توسط آن بسیار بالا است. می توان با تغییر تنظیمات دستگاه بازدهی آن را افزایش داد این نوع هواساز دارای ویژگی های بسیار زیادی است. از جمله این ویژگی ها می توان به توان رطوبت زدایی بالای این محصول اشاره نمود.
همچنین دیگر ویژگی های این محصول شامل فیلترینگ مرحله ای، بدون صدا بودن، بازدهی و راندمان بالا، دارای مواد ضد عفونی کننده، ایجاد جریان هوا به صورت یکنواخت در نقاط مختلف اتاق و دارای طراحی و ساختار استاندارد مطابق با پارامترهای لازم برای اتاق عمل اشاره نمود. این دستگاه دارای سیستم های تنظیم فشار نیز هست.
سفارش دستگاه تهویه اتاق عمل
برای خرید سیستم تهویه مطبوع اتاق عمل باید به نکاتی توجه نمود. اولین نکته این است که دستگاه تهویه باید مطابق با آخرین استانداردهای دنیا طراحی و ساختـه شـده باشد. دومین ویژگی این است که میزان بازدهی این محصول و تصفیه آن باید بسیار بالا باشد.
سومین و مهم ترین نکته استفاده از تجهیزات با کیفیت در ساخت این هواساز است. همچنین این محصول باید دارای سیستم کنترل رطوبت و تنظیم فشار نیز باشد. تا بتواند شرایط اتاق عمل را به بهترین و کاربردی ترین صورت کنترل نماید.
فروشگاه ریواس بهترین انواع هواساز را به بهترین قیمت عرضـه می نماید که در ساخت آن ها از تجهیزات بسیار با کیفیت استفاده شـده است. علاقمندان می توانند برای کسب اطلاعات بیشتر و تهیه محصول مورد نظر به ریواس مراجعه فرمایند. همچنین هواساز مورد نظر را با قیمت به صرفه و مناسب تهیه کنند.
نتیجه‌گیری
اتاق‌های عمل به دلیل نیاز به محیطی استریل و پاک، به سیستم‌های تهویه مطبوع پیشرفته و دقیق نیاز دارند. این سیستم‌ها باید قادر به حفظ کیفیت هوا، دما، رطوبت و فشار باشند تا از ورود میکروب‌ها و آلودگی‌ها جلوگیری کنند. استفاده از تجهیزات مرغوب و با دوام، همراه با رعایت استانداردهای جهانی، در طراحی و ساخت این سیستم‌ها حیاتی است.
منبع: ریواس جنوب
سوالات متداول
- چرا استفاده از تهویه مطبوع در اتاق عمل ضروری است؟
تهویه مطبوع در اتاق عمل برای حفظ محیطی استریل و جلوگیری از ورود میکروب‌ها و آلودگی‌ها ضروری است. این کمک می‌کند تا خطر عفونت‌ها و آسیب‌ها به حداقل برسد. - چگونه سیستم‌های تهویه مطبوع در اتاق عمل کار می‌کنند؟
سیستم‌های تهویه مطبوع هوا را با استفاده از فیلترها پاکسازی می‌کنند. همچنین شرایط دما، رطوبت و فشار را تنظیم می‌نمایند تا محیطی ایمن و پاک برای عمل جراحی فراهم آورند. - آیا استانداردهای خاصی برای سیستم‌های تهویه مطبوع اتاق عمل وجود دارد؟
بله، استانداردهای خاصی وجود دارد که توسط سازمان‌های بین‌المللی تعیین می‌شوند. این استانداردها شامل نحوه تصفیه هوا، تنظیم دما، رطوبت و فشار می‌باشند. - چه نوع تجهیزاتی باید در سیستم‌های تهویه مطبوع اتاق عمل استفاده شود؟
تجهیزاتی که در سیستم‌های تهویه مطبوع استفاده می‌شوند. باید مطابق با استانداردهای جهانی باشند و توانایی پاکسازی هوا، تنظیم دما و رطوبت و حفظ فشار مورد نیاز را داشته باشند.
