تهویه مطبوع در مراکز درمانی و بررسی استانداردهای آن

یکی از مهم ترین اقداماتی که باید در هر بیمارستان و مراکز درمانی انجام شود، تامین سیستم تهویه مطبوع است. چرا که در این گونه محیط ها آلودگی های زیادی وجود دارند که سبب انتشار ویروس ها و بیماری ها در بین افراد سالم و همچنین بیمارتر شدن افراد بستری می شود. اصولا تهویه مطبوع در بیمارستان ها باید متناسب با هر بخش و اتاق انجام شود. این گونه سیستم ها برای ایجاد یک هوای مطبوع و فراهم آوردن یک محیط سالم طراحی و تولید شده اند.

علاوه بر اهمیت سیستم تهویه مطبوع هوا در بیمارستان ها سایر محیط های درمانی زیر نیز باید دارای هوای با کیفیت باشند.

• مراکز پزشکی
• مراکز تحقیقاتی
• مطب پزشکان
• کلینیک های بستری
• درمانگاه ها
• آسایشگاه روانی و سالمندان
• خانه هایی که دارای افراد سالمند هستند.

بهترین سیستم تهویه مطبوع بیمارستان

سیستم تهویه یکی از زیر مجموعه های مهندسی مکانیک است که اجزای این نوع سیستم ها عبارتند از:

• سیستم سرمایشی
• سیستم گرمایشی
• تخلیه هوا
• فن
• فیلتر
• کانال
• دیفیوزر
• اگزوز
• ورودی
• خروجی

این سیستم به طور هم زمان می تواند دما، رطوبت، سرعت و تهویه هوا را کنترل کند. یکی از اهداف استفاده از این نوع سیستم ها در محیط های بیمارستانی، رفاه حال افراد و کارکنان و از بین بردن آلودگی ها و جلوگیری از انتشار و سرایت بیماری ها است. سیستم های مختلف تهویه مطبوع عبارتند از:

• تهویه مطبوع منطقه ای

اصولا بهترین نوع سیستم تهویه هوا، سیستمی است که بتواند دما و رطوبت هوای هر بخش را به طور جداگانه تنظیم کند. همان طور که می دانید در بیمارستان ها بخش های مختلفی وجود دارند. هر یک از این بخش ها شرایط خاصی را دارند. بنابراین با توجه به نوع بخش و بیماران بستری شده در آن باید سیستم تهویه هوا تنظیم شود. برای این کار باید از سیستم های تهویه منطقه ای استفاده نمود. این سیستم ها به دو دسته تقسیم بندی می شوند که عبارتند از:

• سیستم فن کویل با توزیع هوای تازه مرکزی

از این نوع سیستم اغلب در اتاق های پزشکان، درمانگاه ها، اتاق های بستری، اتاق های اداری و محل استراحت پرستاران استفاده می گردد. در این سیستم میزان سرما و گرمای محیط به وسیله کویل کنترل می شود. این فن ها هوای مورد نیاز هر بخش را به وسیله ی یک هواساز مرکزی تهیه و از طریق کانال ها به محیط توزیع می کند. همین امر باعث می شود تا بتوانیم دما و رطوبت هوای هر بخش را به طور جداگانه تنظیم کنیم.

فیلتر مورد نظر این نوع فن ها از نوع هپا است. همچنین موتور این فن ها توسط ترموستات کنترل می شود و به آن فرمان روشن یا خاموش شدن را می دهد.

• سیستم هوا رسان چند منطقه ای

از این نوع سیستم در اتاق های جراحی، زایمان و احیاء استفاده می گردد. در این گونه سیستم ها میزان دما و رطوبت به طور نسبی قابل کنترل است. معمولا در اتاق های عمل باید از هوای کاملا تمیز و تازه استفاده شود. در این سیستم ها از دمپر استفاده شده است.

• فن کویل در تهویه مطبوع بیمارستان

در این سیستم آب سرد و گرم را از طریق شبکه لوله کشی به سیستم می رسانند. حرارت و سرمای لازم برای محیط از طریق این نوع سیستم ها تامین می شود. این دستگاه ها را اغلب در نزدیک پنجره ها قرار می دهند تا بتواند هوای تازه را از محیط بیرونی دریافت کند. در این نوع سیستم نمی توان دما و رطوبت نسبی را تنظیم کرد. اغلب در بخش های اداری بیمارستان ها از این نوع سیستم استفاده می کنند.

• کولر

در اتاق هایی که سیستم های تهویه به کار گرفته نشده است، از این نوع تجهیزات برای خنک کردن فضا استفاده می شود.

• هود

این سیستم برای جمع آوری ذرات و کاهش آلاینده ها بسیار کارآمد است.

دلایل استفاده از سیستم تهویه مطبوع بیمارستان

سیستم‌های تهویه مطبوع در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی برای اطمینان از یک محیط سالم و پاکسازی هوا از آلودگی‌ها ضروری هستند. این سیستم‌ها نه تنها ذرات معلق و آلودگی‌های هوایی را حذف می‌کنند، بلکه از انتشار ویروس‌ها و بیماری‌ها جلوگیری می‌کنند، که برای بیماران با سیستم ایمنی ضعیف حیاتی است. همچنین، کارکنان بیمارستان که ساعات طولانی کار می‌کنند، به محیطی با هوای تمیز و کنترل شده نیاز دارند تا از بیماری‌های تنفسی پیشگیری شود.

تنظیم مناسب دما و رطوبت در اتاق‌های بیمارستان به ایجاد شرایط راحت برای بیماران و همراهان آن‌ها کمک کرده و می‌تواند تأثیر مثبتی بر روند بهبودی بیماران داشته باشد. در شرایط همه‌گیری بیماری‌های ویروسی مانند کرونا و آنفلوآنزا، کیفیت هوای داخلی بیمارستان‌ها اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، زیرا این بیماری‌های واگیردار می‌توانند به راحتی محیط را آلوده کنند. به همین دلیل، تهویه مطبوع در بیمارستان‌ها برای جلوگیری از گسترش بیماری‌ها و ایجاد محیطی سالم برای همه حاضران، از جمله بیماران و کارکنان، ضروری است.

مزایای استفاده از سیستم تهویه مطبوع در مراکز درمانی

• تنظیم دما و رطوبت هوا در یک سطح معین و مناسب برای پرسنل و همراهان بیمار
• جلوگیری از انتشار بو
• پاکسازی هوای آلوده و خطرناک
• کاهش خطر انتقال بیماری های واگیر دار از طریق هوا

نکات مهم در سیستم تهویه بیمارستان ها

• فیلتراسیون

این نوع سیستم ها باید از فیلتراسیون با کیفیت بهره ببرند. همان طور که می دانید باکتری ها، قارچ ها و ویروس ها بر روی کوچک ترین ذرات هوا می نشینند. اگر از سیستم فیلتراسیون مناسبی استفاده کنید این ذرات جذب فیلتر شده و از انتشار آن جلوگیری می کند. اصولا در این سیستم ها از فیلتر های هپا استفاده می شود.

• منطقه بندی فضا ها

 این سیستم ها را باید با توجه به نوع اتاق و بخش استفاده کنید. اتاق ها باید متناسب با نوع کاربرد آن طبقه بندی شوند.

• تعیین فشار مثبت و منفی

همان طور که بیان شد، فشار جهت جریان هوای اتاق ها با توجه به نوع کاربری باید منفی یا مثبت شوند. تا از ورود بیماری ها به داخل یا خارج محیط جلوگیری کند.

• سطح صدا

با استفاده از دمپر های صوتی می توان صدا های اضافی این سیستم را تا حد زیادی کاهش داد.

• بررسی جریان هوا در اتاق های ویژه

برای این گونه اتاق ها باید میزان جریان هوا و سرعت آن با توجه به موقعیت قرار گرفتـن تخت بیمار تنظیم گردد.

• دسترسی به تجهیزات

تمیز کردن و تعمیر این گونه تجهیزات بسیار مهم است، دسترسی به این سیستم ها راحت بوده تا تمیز کاری آن ها با سهولت صورت پذیرد.

برای تهویه این بخش، هوا از بالا وارد می شود و برای خروج  به سمت دیوار ها و اتاق های مجاور حرکت می کند. همان طور که می دانید در این اتاق ها برای بیهوش کردن بیمار ها از گاز های بیهوشی استفاده می کنند. برای خروج این گاز ها از این بخش از یک سیستم تخلیه و خروج هوا به طور جداگانه استفاده می شود تا هوای اتاق تصفیه شود.

استاندارد های تهویه مطبوع بیمارستان

پارامتر های موثر بر کارایی تاسیسات تهویه مطبوع عبارتند از:

• دما

معمولا سیستم های تهویه مطبوع در بیمارستان ها و مراکز درمانی دارای 2 کانال هستند. در نوع تک کاناله، هوایی که سرد شده است باید در دمای 12.8 درجه سانتی گراد به طور یکنواخت در تمای بخش ها توزیع شوند. این دما توسط یک ترموستات که در انتهای کانال قرار دارد، کنترل می شود.

در سیستم های دو کاناله، باید یک کانال را برای هوای سرد و یک کانال را برای هوای گرم در نظر بگیریم. هوای این دو کانال با یک دیگر ادغام شده و در اتاق پخش می شوند. اصولا استاندارد دما، بستگی به نوع بخش بیمارستان دارد. برای مثال این استاندارد در اتاق عمل و اتاق تمیز باید بین 20 تا 23 درجه سانتی گراد باشد.

• رطوبت

اصولا 4 روش برای اندازه گیری رطوبت هوا وجود دارد، که عبارتند از:

• رطوبت نسبی
• رطوبت ویژه
• نقطه شبنم
• فشار بخار

اصولا برای اندازه گیری رطوبت در بیمارستان ها از رطوبت نسبی کمک می گیرند. اگر رطوبت نسبی در این محیط ها بیشتر از 60 درصد باشد، باعث رشد قارچ در بیمارستان ها خواهد شد. همچنین نباید برای شستشو و تمیز کردن سطح در این محیط ها از روش اسپری کردن استفاده کرد. چرا که باعث بالا رفتن میزان رطوبت در فیلتر ها می شود.

به علاوه استفاده از دستگاه های رطوبت ساز مخزنی در محیط های بیمارستانی ممنوع است. همچنین استفاده از مرطوب سازها به علت ایجاد آئروسل ها که دارای میکروارگانیسم ها و حساسیت زا هستند مجاز نمی باشد. به طور کلی استاندارد رطوبت نسبی در این گونه محیط ها 30 تا 60 درصد می باشد.

• تعویض هوا

یکی از راه های موثر در کنترل و زدودن آلودگی های محیط مانند گرد و غبار، مواد شیمیایی و غیـره استفاده از این روش است. اصولا میزان تهویه هوا در محیط های بیمارستانی با توجه به تعداد اتاق ها تعیین می شود. برای حذف آلاینده های خطرناک، هوای هر اتاق حداقل باید بین 12 تا 15 بار تعویض شود.

• فشار

فشار های مثبت و منفی با توجه به اختلاف فشار موجود در دو فضای مجاور به دست می آید. برای مثال اتاق های ایزوله تنفسی باید دارای فشار منفی باشند تا آلودگی های موجود در هوا به بیرون از اتاق سرایت نکند.

اما اتاق های ایزوله محیطی باید دارای فشار مثبت باشند تا از ورود ذرات معلق در فضا های مجاور و راهرو به درون اتاق جلوگیری کنند. به علاوه برای این اتاق ها باید از درب های ورودی که به وسیله اهرم به طور خودکار باز و بستـه می شوند استفاده کنند.

«بیشتر بخوانید: راه اندازی سیستم تهویه»

سرمایش و گرمایش متناسب با اتاق استراحت بیمار

اتاق هایی که بیمار در آن بستری است باید از نظر کیفی در درجه مناسبی قرار داشته باشد. برای این گونه اتاق ها باید یک دمای مناسب، جریان هوای ملایم، حفظ رطوبت و تعویض هوا به طور مرتب و استاندارد صورت بگیرد. باید بدانید که تهویه مناسب در بیمارستان در روند بهبودی بیمار بستری شـده بسیار موثر است.

نتیجه‌گیری

تهویه مطبوع در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی نقش کلیدی در حفظ سلامتی و رفاه بیماران و کارکنان ایفا می‌کند. با توجه به ضرورت کنترل دقیق دما، رطوبت و کیفیت هوا، استفاده از سیستم‌های تهویه مطبوع مدرن و پیشرفته اجتناب‌ناپذیر است. این سیستم‌ها نه تنها به ایجاد محیطی سالم و عاری از آلودگی‌ها کمک می‌کنند، بلکه در جلوگیری از انتشار ویروس‌ها و بیماری‌ها، به‌ویژه در شرایط همه‌گیری‌های ویروسی، نقش حیاتی دارند. بنابراین، تامین و نگهداری مناسب از سیستم‌های تهویه مطبوع در مراکز درمانی و بیمارستانی باید به عنوان یکی از اولویت‌های اصلی در مدیریت بهداشتی و درمانی در نظر گرفته شود.

منبع: ریواس جنوب

سوالات متداول

• چرا تهویه مطبوع در بیمارستان‌ها اهمیت دارد؟
  تهویه مطبوع در بیمارستان‌ها برای حفظ سلامتی بیماران و کارکنان و جلوگیری از انتشار ویروس‌ها و بیماری‌ها ضروری است. هوای پاک و تازه به بهبود شرایط بیماران و کاهش خطر انتقال بیماری‌ها کمک می‌کند.
• چه نوع سیستم‌های تهویه‌ای در بیمارستان‌ها استفاده می‌شود؟
  سیستم‌های تهویه مطبوع مختلفی مانند سیستم فن کویل با توزیع هوای تازه مرکزی، سیستم هوا رسان چند منطقه‌ای، کولر و هود در بیمارستان‌ها استفاده می‌شوند. این سیستم‌ها به تنظیم دما، رطوبت و کیفیت هوا در مناطق مختلف کمک می‌کنند.
• چگونه سیستم تهویه مطبوع به جلوگیری از انتشار بیماری‌ها کمک می‌کند؟
  سیستم‌های تهویه مطبوع با فیلتراسیون مناسب و تعویض مکرر هوا به پاکسازی هوا از آلودگی‌ها و جلوگیری از انتشار بیماری‌های هوابرد کمک می‌کنند. این امر در شرایط همه‌گیری‌های بیماری‌های ویروسی مانند کرونا و آنفلوآنزا اهمیت بیشتری دارد.
• چه استانداردهایی برای تهویه مطبوع بیمارستان‌ها وجود دارد؟
  استانداردهای تهویه مطبوع در بیمارستان‌ها شامل کنترل دما، رطوبت، تعویض هوا و فشار می‌شوند. این استانداردها برای اطمینان از کیفیت هوای داخلی و جلوگیری از گسترش بیماری‌ها طراحی شده‌اند.