یکی از مشکلات اساسی برای صاحبان این وسایل نقلیه و سرنشینان آن، دمای داخل کابین بود. دمای داخل کابین خودرو، در سرمای زمستان بسیار سرد بوده و در تابستان نیز به گرمای موتور، همراه می شد و باعث گرمای آزاردهنده‌ای می شد. به همین دلیل سیستم تهویه مطبوع خودرو به وجود آمد.
حال خیلی از مردم فکر می‌کنند که سیستم تهویه مطبوع خودرو همان کولر و یا بخاری ماشین است. اما اینطور نیست. در این مقاله در کنار شما همراهان عزیز ریواس، به بررسی سیستم تهویه مطبوع خودرو پرداخته، از تاریخچه و وظایف آن صحبت می‌کنیم و با معرفی اجزای آن و سیستم سرمایش و گرمایش خودرو مقاله را به پایان می‌رسانیم.
تاریخچه تهویه مطبوع در خودرو
اگر بخواهیم ابتدایی‌ترین سیستمی که برای تهویه خودرو ساخته و طراحی شد را نام ببریم، باید به سیستمی اشاره کنیم که در سال ۱۹۴۰ میلادی ساخته شد. شرکت بیشاب اند بیکاب اوهایو سازنده ابتدایی‌ترین سیستم تهویه مطبوع خودرو بود.
این سیستم اصلا شبیه سیستم‌های امروزی نبود. کاری که طراحی این شرکت انجام می‌داد این بود که هوای بیرون و داخل خودرو را در یک جریان ثابت برقرار می‌کرد. این جریان ثابت باعث می‌شد که تعادل در هوای داخل و خارج خودرو برقرار شود و یک دمای بهتری در داخل کابین خودروی خود داشته باشید.
اولین بار نیز در خودروهای پکارد آمریکایی نصب شد. پس از مدتی که از این محصول گذشته بود، کادیلاک دیگر ماشینی بود که از این محصول شرکت پیشاب اند بیکاب استفاده کرد. در حدود سال ۱۹۴۰ تا ۱۹۵۰ نیز این شرکت به محصول خود، یک بخاری اضافه کرد که در فصول سرد گرمای داخل کابین تامین شود.
این سیستم همانند سیستم قبلی، قابلیت متعادل کردن هوای داخل خودرو و گرم کردن خودرو را در فصول سرد داشت. اما علاوه بر آن‌ها یک سیستم خنک کننده برای فصول گرم نیز به آن اضافه شده بود که فضای کابین را خنک نگه می‌داشت.
حالا بعد از گذشت حدود ۷۲ سال از ساخت و ارائه اولین سیستم تهویه مطبوع خودرو که در ابتدا به عنوان یک آپشن بزرگ و پیشرفت مهم در صنعت خودروسازی برای رفاه حال سرنشینان محسوب می‌شد، در حال حاضر به عنوان یک عضو ثابت از خودرو است. در حال حاضر هیچ خودرویی پیدا نمی‌شود که این سیستم را نداشته باشد.
وظایف سیستم تهویه مطبوع خودرو
حالا که درباره تاریخچه سیستم تهویه مطبوع خودرو به طور مفصل صحبت کردیم، حالا در این بخش یک صحبت جامع و کلی از وظایف این سیستم صحبت کنیم.
طبق صحبت‌ها و باور عمومی، مردم اکثرا فکر می‌کنند که سیستم تهویه مطبوع خودرو برابر است با کولر که ماشین را سرد و خنک کند. یا مساوی است با بخاری که خودرو را گرم می‌کند. اما این فقط بخشی از وظایف این سیستم مهم در ماشین است.
وظیفه اصلی این سیستم ساخت یک فضای مطبوع و تهویه مناسب است که سرنشینان سفر راحتی را داشته و از هوای تازه استفاده کنند.
اگر بخواهیم وظایف سیستم تهویه مطبوع خودرو را لیست کنیم، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- کنترل کردن دمای محیط به وسیله دو سیستم گرمایشی و سرمایشی خودرو
- کنترل هوای ماشین به وسیله مرطوب کردن و خشک‌تر کردن هوای ورودی به ماشین
- تصفیه هوای وارد شده
- کنترل سرعت وزش هوای ورودی
در نهایت تمامی این موارد در کنار یکدیگر باعث می‌شوند که یک فضای مطبوع و ملایم برای راننده و سرنشینان خودروی خود فراهم کند.
شاید خودتان نیز در یک هوای بسیار گرم و زیر آفتاب رانندگی کرده باشید؛ در این شرایط هر کسی امکان دارد که کلافه شده و بسیار عصبی شود. حتی ممکن است برخی افراد حالشان در گرما بد شده و دچار کسالت شوند.
ممکن است بدون سیستم گرمایش، راهی جاده شده باشید. در این شرایط نیز هر راننده‌ای نگران رسیدن به مقصد و یا ترافیک جاده باشد که سرما قطعا آزاردهنده خواهد بود. این موارد باعث می‌شود که تمرکز راننده روی رانندگی کمتر شود و باعث عصبانیت او شده و احتمالا تصادف و خطرات اینچنینی بیشتر شود.
پس متوجه می شویم که وجود یک هوای مطبوع و متعادل در داخل کابین ماشین چقدر بر سفرهای درون شهری و برون شهری تاثیر گذار است.
بخش‌های مختلف سیستم تهویه مطبوع خودرو
سیستم تهویه مطبوع خودرو به طور یکپارچه کار می‌کند تا یک هوای مطبوع و متعادل را برای سرنشینان فراهم کند. اما در این کار یکنواخت، بخش‌های مختلفی وجود دارد که در انجام این عمل اثرگذار هستند.
این سیستم از بخش‌های مختلف تشکیل شـده است، که می‌توان به صورت زیر از آن‌ها یاد کرد:
- بخاری ماشین
- کولر اتومبیل
- ACC
- گرم‌کن صندلی
- سردکن صندلی
- گرم‌کن فرمان
و مواردی از این دست که در ادامه یک توضیح مختصر از هر کدام خدمت شما خواهیم داد.
بخاری ماشین
بخاری ماشین یکی از بخش‌های مهم سیستم تهویه ماشین است که وظیفه اصلی آن، گرم کردن فضای داخلی کابین و شیشه خودرو است. این وظیفه در چند حالت قابل تنظیم بوده و انجام می‌شود.
بخاری ماشین به وسیله یک رادیاتور کوچک، گرما ایجاد کرده از کانال‌های مخصوص به داخل فضای کابین هدایت می‌کند. در نهایت یک هوای گرم و مناسب برای سرنشینان خودرو فراهم می‌کند.
کولر خودرو
کولر در ماشین‌های امروزی به یک جز جدانشدنی تبدیل شـده است. کار اصلی آن نیز خنک کردن کابین است که بسیار نیز واضح است. شاید ندانید اما کولر ماشین یک کولر گازی است که با استفاده از گاز فریون برای ایجاد سرما در کابینه بهره می‌برد. در ماشین‌های مختلف بستـه به مدل ماشین، در مدل‌های دستی و دیجیتالی وجود دارد.
گرم‌کن و سردکن صندلی و گرم‌کن صندلی
این موارد نیز جزو سیستم تهویه مطبوع ماشین محسوب می‌شود. البته که این موارد اکثرا در ماشین‌های لوکس‌تر و جدیدتر وجود دارد و به عنوان آپشن روی ماشین سوار هستند.
اجزای سیستم تهویه مطبوع خودرو
سیستم تهویه مطبوع خودرو خود از اجزای مختلفی تشکیل شـده است. از اجزای این سیستم می‌توانیم به این موارد اشاره کنیم:
- کمپرسور
- رطوبت‌گیر
- شیر انبساط
- کندانسور
- رسیور درایر
- سنسور
- کلید فشار قوی
- کلید فشار ضعیف
- مخزن ذخیره یا خشک‌کن
به عنوان مثال کمپرسور را توضیح می‌دهیم؛ کمپرسور تقریبا از نامش می‌توان حدس زد که کارش چیست. گازی که وارد آن می‌شود را تحت فشار قرار می‌دهد و کمپرس می‌کند. سپس این گاز به سمت کندانسور هدایت می‌شود. در این قسمت گاز فشـرده شـده، به مایع تبدیل می‌شود و متراکم می‌شود تا موتور خودرو را خنک کند.
فرایند سرمایش و گرمایش
فرایند سرمایش در امتداد فرایندی که در بخش قبل توضیح دادیم، انجام می‌شود. یعنی به مایع که تبدیل شد، وارد رسیور شـده و آب و رطوبت آن جذب سیستم می‌شود. در ادامه مسیر این مایع به سوپاپ انبساط رسیـده و فشار آن کنترل می‌شود.
بعد از آن به اپراتور رفتـه و دمای آن پایین می‌آید. همزمان فن در حال کشیـدن هوا به داخل خودرو است. این همزمانی باعث خنک شـدن این هوا شـده و هوایی که به داخل کابین فرستـاده می‌شود یک هوای مطبوع و خنک است.
سیستم گرمایش نیز تا حد زیادی شبیه سیستم سرمایش در سیستم تهویه مطبوع خودرو عمل می‌کند. در اینجا گرمای ایجاد شـده توسط آب رادیاتور به کندانسور رفتـه و در آن‌جا، فن سیستم هوا را به داخل کندانسور می‌آورد.
دمای هوا در کنار دمای آن بالا رفتـه و به همین سادگی وارد کابین می‌شود. سیستم گرمایش کاملا بر خلاف سیستم سرمایش هیچ فشاری به خودرو وارد نمی‌کند.
برای مطالعه بیشتر در مورد خرید سیستم تهویه مطبوع کلیک کنید.
سخن پایانی
در این مقاله، به بررسی سیستم تهویه مطبوع خودرو پرداختیم و گفتیم که سیستم تهویه مطبوع خودرو فقط کولر و بخاری نیست بلکه وظایف دیگری علاوه بر گرم و سرد کردن هوا دارد.
وظایفی چون ایجاد یک جریان هوای متعادل بین داخل کابین و موتور و فضای بیرون، کنترل جریان باد، تصویه هوا تا حد ممکن و مواردی از دست که به رانندگی و راحتی سرنشینان بسیار کمک کرده و از برخی خطرات جانبی که ممکن است به وجود بیاید نیز جلوگیری می‌کند.
تهویه مطبوع خودرو از بخش‌ها و اجزای مختلفی چون کندانسور، اپراتور و مواردی از این دست تشکیل شـده است که در حال حاضر یکی از سیستم‌های جدانشدنی هر خودرویی است.
منبع: ریواس جنوب
سوالات متداول
- چگونه تهویه مطبوع خودرو را روشن کنم؟
بیشتر خودروها دارای دکمه یا صفحه کنترل برای تهویه مطبوع هستند. معمولاً با فشـردن دکمه “ON” یا “AUTO” یا انتخاب حالت مربوطه، تهویه مطبوع فعال می‌شود. - چگونه می‌توانم دمای خودرو را تنظیم کنم؟
با استفاده از دکمه‌های مربوط به تنظیم دما، می‌توانید دمای دلخواه را انتخاب کنید. این دکمه‌ها معمولاً با نشانگرهایی مثل “C” و “F” برای نمایش درجه سانتیگراد یا فارنهایت همراه هستند. - چرا هوا درون خودرو گرم یا سرد نمی‌شود؟
اگر تهویه مطبوع به درستی کار نمی‌کند، ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد، از جمله کمبود مایع سرمایشی یا گاز مبرد. در این صورت بهتر است به تعمیرکار متخصص مراجعه کنید. - چگونه می‌توانم فیلتر تهویه مطبوع را تعویض کنم؟
بیشتر خودروها دارای یک درب یا قسمتی جهت دسترسی به فیلتر تهویه مطبوع هستند. با باز کردن در آن قسمت، می‌توانید فیلتر را با یک فیلتر جدید تعویض کنید.
