هواساز یکی از مهم ترین تجهیزات در صنعت داروسازی به شمار می رود. این دستگاه به عنوان یک سیستم مرکزی بسیار قدرتمند، وظیفه تامین هوای مطبوع برای واحدهای صنعتی را بر عهده دارد.
هواسازهای بکار رفته در صنعت داروسازی باید علاوه بر تامین هوای مطبوع، توانایی فیلتر کردن هوا را نیز داشته باشند. به همین دلیل، این دستگاه از فیلترهای هوا و فن های خنک کننده تشکیل می شود. تجهیزات جانبی، نقش تعیین کننده ای در قیمت نهایی هواساز مورد استفاده در صنعت داروسازی ایفا می کنند.
هواساز چیست؟
تهویه مطبوع در کارخانه تولید دارو از مهم ترین بخش هایی است که نه تنها برای سلامتی کارکنان بلکه کیفیت داروها اهمیت دارد. استفاده از مواد شیمیایی بودار و خطرناک برای تولید داروهای مختلف می تواند نتایج جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. یک روش متداول برای کاهش خطرات ناشی از عملیات دارویی، استفاده از سیستم های تهویه مطبوع عنوان می شود.
هواساز مورد استفاده در صنعت داروسازی در واقع دستگاهی است که به منظور بهبود کیفیت هوای محیط بکار می رود. علاوه بر این، سلامت کارکنان و کیفیت دارو نیز به کمک این دستگاه حفظ می شود. به این نکته توجه داشته باشید که این نوع دستگاه ها با مواردی که در هتل ها، خانه ها یا اداره ها استفاده می شوند، کاملاً تفاوت دارند.
محیط های مسکونی، تجاری و اداری به سطح متوسطی از فیلترینگ هوا نیاز دارند در حالی که هوای کارخانه های داروسازی باید بدون آلودگی باشد. به همین دلیل فیلتراسیون هوا باید به صورت کامل در واحدهای صنعت داروسازی انجام شود.
کاربرد هواساز در داروسازی چیست؟
این دستگاه به دلایل مختلفی در کارخانه های تولید دارو استفاده می شود. از مهم ترین کاربردهای آن می توان به تنظیم دما و رطوبت، کنترل فشار و فیلتراسیون هوا اشاره کرد. در ادامه، هر یک از این کاربردها را به طور کامل مورد بررسی قرار خواهیم داد.
فیلتر و تصفیه هوا
یکی از اصلی ترین دلایل استفاده عمده از انواع مختلفی از هواساز در صنعت داروسازی، فیلترینگ و تصفیه هوا به شمار می رود. گاهی اوقات، رفت و آمد کارکنان در محیط و استفاده از مواد اولیه موجب به وجود آمدن آلودگی های مختلف می شود. این در حالی است که هوای داخل کارخانه های داروسازی باید عاری از هرگونه ذرات معلق، میکروارگانیسم ها و آلاینده ها باشد.
وجود این نوع آلودگی ها در کارخانه های تولید دارو بر کیفیت نهایی دارو و همچنین نتیجه فرآیندهای دارویی تاثیر منفی می گذارد. به همین دلیل است که از تاسیسات مختلف از جمله سیستم تهویه مطبوع به منظور پاکسازی هوا استفاده می شود.
در بسیاری از موارد، امکان استفاده از محصولات دارویی کارخانه های صنعتی که از تاسیسات فیلترینگ و تصفیه هوا استفاده نمی کنند، وجود ندارد. دستگاه های هواساز مورد استفاده در کارخانه های تولید دارو مجهز به فیلترهای بسیار قدرتمند نوع هپا یا اولپا هستند.
انواع فیلتر هپا (HEPA) قابلیت پاکسازی آلاینده های موجود در هوای محیط تا 97/99 درصد را دارند. به کمک این فیلترها می توان محیطی بدون ذرات معلق و کاملاً تمیز داشت. استفاده از این فیلترها معمولاً در تمام سیستم های تهویه مطبوع محیط های حساس از جمله اتاق سرور، کلین روم و کارخانه تولید دارو متداول است.
تنظیم دما
هواساز در صنعت داروسازی کاربردهای متعددی دارد و استفاده از آن از جهات مختلف مهم و ضروری تلقی می شود. یکی از مهم ترین دلایل استفاده از این دستگاه در واحدهای صنعت داروسازی، کنترل و تنظیم دما عنوان می شود.
کنترل و تنظیم دما در صنعت داروسازی بسیار اهمیت دارد زیرا دمای کنترل نشده موجب رشد میکروب ها و باکتری های ناخواسته می شود. در نتیجه، پیامدهای جبران ناپذیری به وجود خواهد آمد.
از سوی دیگر، دمای کنترل نشده با افزایش رطوبت در محیط همراه خواهد بود. همانطور که می دانید، هر چه رطوبت در یک محیط بیشتر شود، رشد میکروبی نیز تسریع می یابد. در نتیجه، استفاده از هواساز به منظور تولید یک محصول ایمن و بدون مشکل در صنعت داروسازی ضروری خواهد بود.
از سوی دیگر، کنترل و تنظیم دما می تواند از اتلاف انرژی جلوگیری کند. به این ترتیب، هزینه ها به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. تنظیم دما در سیستم های تهویه مطبوع از طریق نظارت مستمر محیط مورد نظر صورت می گیرد.
اگر دما از مقدار تعیین شده بیشتر شود، کنترل از طریق تولید هوای خنک در محیط انجام خواهد شد. از سوی دیگر، جبران دما برای شرایطی انجام می شود که دما از مقدار تعیین شده کمتر باشد. به طور کلی، سیستم تهویه مطبوع وظیفه نگه داشتن دما در محدوده تعیین شده در واحدهای صنعت داروسازی را بر عهده دارد.
به این نکته توجه داشته باشید که این دستگاه به تنهایی نمی تواند برای تولید سرمایش یا گرمایش استفاده شود. در واقع، وظیفه اصلی این دستگاه، توزیع هوا در محدوده مورد نظر است. به طور کلی، از چیلرها به منظور تامین سرمایش و از بویلر یا پکیج به منظور تامین گرمایش محیط استفاده می شود. این دستگاه ها حتماً به سیستم های تهویه مطبوع وصل می شوند.
تنظیم رطوبت
تنظیم رطوبت نیز از دیگر موارد مهم در صنعت داروسازی به شمار می رود که بر عهده سیستم های تهویه مطبوع است. رطوبت نیز مانند دما، بستر مناسبی برای رشد انواع مختلفی از میکروب ها و باکتری ها ایجاد می کند.
علاوه بر این، آلودگی محیط های صنعتی در رطوبت بالا بیشتر خواهد بود. در نتیجه، کنترل و تنظیم رطوبت در صنعت داروسازی نیز از اهمیت زیادی برخوردار است.
به طور کلی، تنظیم رطوبت در کارخانه های تولید دارو از جهات زیر اهمیت دارد:
- تاثیر مثبت بر سرعت انجام واکنش های شیمیایی در تولید دارو
- جلوگیری از تخلیه ناگهانی بار الکتریکی ناشی از تماس
- کاهش شرایط مناسب برای رشد و تکثیر باکتری های بیماری زا و قارچ ها
- بهبود بهداشت محیط و حفظ استانداردها
- جلوگیری از تبخیر سطحی ترکیبات
- حفظ سلامت دستگاه ها
- ایجاد محیط کاری مناسب و بهداشتی برای کارکنان
کنترل و تنظیم رطوبت توسط هواساز بر اساس محصولات و فرآیندهای دارویی در صنعت داروسازی صورت می گیرد. در شرایطی که فرآیند دارویی خاصی در حال انجام نباشد، رطوبت محیط بر اساس سطح راحتی انسان تنظیم می شود.
کنترل و تنظیم رطوبت معمولاً از طریق تولید هوا خنک در محیط مورد نظر انجام می شود. روش کار به این صورت است که آب سرد وارد کویل های خنک کننده می شود.
به این طریق، دمای هوای تغذیه با عبور از کویل های خنک کننده کاهش می یابد. این موضوع برای رطوبت نیز صادق است. به این ترتیب، دما و رطوبت به صورت همزمان در محیط مورد نظر تنظیم می شوند.
گاهی اوقات نیز کاهش رطوبت نسبی و مطلق از طریق کاهش نقطه شبنم صورت می گیرد. به طور کلی، روش های مختلفی برای تنظیم رطوبت یک واحد در صنعت داروسازی وجود دارد که هر یک دارای مزایا و معایب خاص خود هستند.
تثبیت فشار هوا
تثبیت فشار هوا از دیگر کاربردهای مهم دستگاه هواساز در کارخانه های تولید دارو به حساب می آید. در یک کارخانه داروسازی، برخی از اتاق ها باید همواره تمیز باشند. در نتیجه، جریان هوا باید از محیط های تمیز به سمت قسمت هایی باشد که از نظر پاک بودن هوا حساسیت کمتری دارند.
به این طریق، انتشار آلودگی در محیط های حساس تولید دارو به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. این گردش هوا از طریق تنظیم فشار صورت می گیرد. به طور کلی، یکی از اصلی ترین اهداف استفاده از سیستم های تهویه مطبوع در کارخانه های داروسازی، گردش هوا از قسمت های پاکیزه به بخش های دیگر است.
تنظیم فشار نیز به همان اندازه دما و رطوبت اهمیت دارد. این کار معمولاً بر عهده سیستم های تهویه مطبوع مورد استفاده در محیط های صنعتی خواهد بود. سیستم های تهویه مطبوع با تثبیت فشار هوا در محیط مورد نظر از ورود هوا از مناطق کنترل نشده و غیر بحرانی به مناطق کنترل شده جلوگیری می کنند.
به این طریق، فشار هوای محیط مورد نظر در محدوده تعیین شده باقی می ماند. اساس کار تثبیت فشار بسیار ساده است. این کار از طریق تامین هوا با حجم بیشتر در مقایسه به محیط های مجاور انجام می شود.
به این ترتیب، محیط مورد نظر نسبت به مناطق مجاور تحت فشارتر خواهد بود. به این نوع فشار، فشار مثبت نیز گفته می شود. در نتیجه، هوا از مناطق کنترل نشده و غیر بحرانی وارد محیط کنترل شده نمی شود.
اهمیت و نقش هواساز در صنعت داروسازی
استفاده از سیستم های تهویه مطبوع از جمله هواساز در کارخانه های تولید دارو با اهداف خاصی صورت می گیرد. این سیستم ها به افزایش کیفیت محصولات دارویی و بهبود عملیات تولید دارو کمک می کنند.
علاوه بر این، بکارگیری چنین سیستم هایی در واحدهای صنعتی از نظر حفظ سلامت کارکنان نیز اهمیت دارد. به این نکته توجه داشته باشید که هر بخش از کارخانه تولید دارو به سطح خاصی از پاک بودن هوا نیاز دارد. نیازهای تهویه ای هر قسمت از کارخانه داروسازی بر اساس سطح پاکیزگی مورد نظر در آن بخش تعیین می شوند. به عنوان مثال، سیستم های تهویه مورد استفاده در کلین روم ها با اتاق های استراحت کارکنان کاملاً تفاوت دارد. در نتیجه، درک این نیازها به داشتن یک محیط مناسب برای تولید داروهای با کیفیت کمک می کند.
تجهیزات مورد نیاز در هواساز داروسازی
علاوه بر اجزایی که درون دستگاه هواساز داروسازی بکار می روند، تجهیزات دیگری نیز به صورت جداگانه به آن وصل می شوند. عملکرد دستگاه به طور قابل توجهی به این تجهیزات بستگی دارد. به عبارت دیگر، وجود این دستگاه ها به منظور تولید هوای با کیفیت و تمیز ضروری خواهد بود. در ادامه، به معرفی برخی از مهم ترین تجهیزاتی که به دستگاه وصل می شوند، می پردازیم.
چیلرهای مورد استفاده در داروسازی
چیلرها از مهم ترین تجهیزات سرمایشی به شمار می روند. چیلرهای مورد استفاده در صنعت داروسازی هم می توانند از نوع جذبی و هم تراکمی باشد. از آنجایی که چیلرهای جذبی از سوخت فسیلی استفاده می کنند و هزینه تعمیر و نگهداری بالایی دارند، کمتر مورد استفاده قرار می گیرند. در مقابل، چیلرهای نوع هواخنک و آب خنک از رایج ترین چیلرهایی هستند که به دستگاه هواساز وصل می شوند.
در مجموع، چیلرهای هواخنک به دلایلی از قبیل ابعاد کوچک، نصب ساده و سازگاری با محیط های مختلف به انواع دیگر ترجیح داده می شوند. انتظار می رود استفاده از این نوع چیلرها روز به روز بیشتر افزایش یابد. لازم به ذکر است که چیلرهای نوع آب خنک راندمان بسیار بالایی دارند اما باید در موتورخانه نصب شوند. از سوی دیگر، این چیلرها حتماً به برج خنک کننده نیاز پیدا خواهند کرد.
به طور کلی، انتخاب و خرید چیلرهای مورد استفاده در صنعت داروسازی باید بر اساس نوع کاربری و شرایط محیط انجام می شود. در غیر اینصورت، عملکرد مناسبی نخواهند داشت.
اگزاست فن
اگزاست فن از دیگر تجهیزات مهمی به حساب می آید که به منظور تهویه مناسب هوا به دستگاه هواساز وصل می شود. از اگزاست فن به منظور خارج کردن هوای آلوده از محیط مورد نظر استفاده می شود. این دستگاه در بخش های مختلف کارخانه های تولید دارو نصب می شود. از آنجایی که از اگزاست فن برای خروج هوای آلوده از بخش های مشخصی از کارخانه استفاده می شود، نمی توان تاثیر آن در کنترل فشار را نادیده گرفت.
در صورتی که قصد خرید اگزاست فن برای تاسیسات دارویی را دارید، حتماً باید با متخصصان این حوزه مشورت کنید. این افراد می توانند در خصوص تعداد و محل دقیق نصب اگزاست فن ها به شما کمک قابل توجهی بکنند. علاوه بر این، انتخاب و خرید این دستگاه ها باید با توجه به شرایط کاری و نوع تاسیسات دارویی صورت گیرد.
روف تاپ پکیج بهداشتی داروسازی
از دیگر تجهیزات مهم تاسیسات داروسازی می توان به روف تاپ پکیج بهداشتی اشاره کرد که به سیستم تهویه مطبوع متصل می شود. این دستگاه به صورت یک پکیج کامل به منظور برطرف کردن نیازهای اصلی محیط های حساس در کارخانه های تولید دارو به فروش می رسد.
اگر بخواهیم روف تاپ پکیج بهداشتی داروسازی را به زبان ساده توضیح دهیم، باید بگوییم که ترکیبی از چیلر هواخنک و دستگاه هواساز است.
به منظور داشتن عملکرد مناسب، این مجموعه روی پشت بام یا در مکانی نزدیک به کارگاه مورد نظر نصب می شود. در واقع، نامگذاری آن نیز بر اساس مکان نصب و محل قرارگیری بوده است. در روف تاپ پکیج بهداشتی مورد استفاده در کارخانه های داروسازی، فیلترهای مختلفی بکار می روند.
این فیلترها به منظور تصفیه هوای آلوده بخش های مختلف واحدهای صنعت داروسازی مورد استفاده قرار می گیرند.
علاوه بر فیلترهای مختلف، تجهیزات کنترل رطوبت را نیز می توان به مجموعه روف تاپ پکیج بهداشتی کارخانه های داروسازی اضافه کرد. این تجهیزات به هواساز کمک می کنند تا رطوبت محیط را در محدوده تعیین شده نگه دارند و مانع از رشد و تکثیر باکتری ها شوند.
تجهیزات رطوبت زا و فن کویل ها
همانطور که گفته شد، وجود تجهیزات رطوبت زا به منظور حفظ رطوبت در محدوده تعیین شده بسیار اهمیت دارد. این تجهیزات حتی در کنترل و تنظیم فشار هوا نیز نقش بسیار مهمی را ایفا می کنند.
با نگه داشتن رطوبت در محدوده معین می توان واکنش های شیمیایی مورد استفاده در عملیات داروسازی را بهبود داد. در نتیجه، وجود این تجهیزات در سیستم تهویه مطبوع کارخانه های تولید دارو بسیار ضروری تلقی می شود.
فن کویل ها از یک فن و کویل (پایه) به منظور ایجاد جریان هوای سرد یا گرم تشکیل می شوند. فن کویل ها معمولاً در سیستم های تهویه مطبوع کوچک مانند هتل ها، بیمارستان ها، دفاتر اداری، مراکز تجاری یا ساختمان های مسکونی بکار می روند.
هوای وارد شده در فن کویل ابتدا توسط فیلترهای متعدد تصفیه می شود و سپس به صورت گرم یا سرد به محیط بیرون انتقال می یابد. از مزایا استفاده از فن کویل ها می توان به انعطاف پذیری و سازگاری بالا و قیمت مقرون به صرفه ای اشاره کرد.
عملکرد هواساز داروسازی
طرز کار هواساز داروسازی مشابه سایر دستگاه های تهویه مطبوع است. با این وجود، تجهیزاتی که برای این نوع دستگاه ها بکار می روند، با دستگاه های معمولی تفاوت دارند. به طور کلی، طرز کار این دستگاه ها بسیار ساده است.
ابتدا، هوا از طریق کانال های مخصوص وارد فیلترهای مختلف دستگاه می شود و تصفیه هوا صورت می گیرد. فیلترهای بکار رفته در این دستگاه بر اساس نوع کاربری و سفارش مشتری انتخاب می شوند.
سپس، هوای فیلتر شده از کویل های سرمایشی و گرمایشی عبور می کنند. همانطور که در بخش های قبلی نیز گفته شد، کویل های سرمایشی و گرمایشی به ترتیب به دستگاه هایی نظیر چیلر یا بویلر متصل هستند.
تنظیم دما در هواساز از طریق عبور از کویل های سرمایشی یا گرمایشی انجام می شود. از سوی دیگر، برای تنظیم رطوبت نیز از دستگاه ها رطوبت زن یا رطوبت زدا بستـه به شرایط کاربری استفاده می شود.
پس از تنظیم دما و رطوبت، هوای تصفیه شـده از طریق کانال های خاصی وارد محیط مورد نظر می شود. به این نکته توجه کنید که از فشار مثبت به منظور ایجاد گردش هوا مناسب در محیط های مختلف کارخانه داروسازی استفاده می شود. به این طریق، هوای آلودگی به دلیل فشار کمتر وارد محیط حساس دارای هوای تصفیه شـده نمی شود.
ساختار هواساز داروسازی
دستگاه هواساز داروسازی با توجه به نوع کاربری و نیازهایی که باید برآورده کند، از تجهیزات مختلفی تشکیل می شود. انتخاب این تجهیزات باید بر اساس وسعت کارخانه، نوع داروهای تولیدی و غیره صورت گیرد.
ساختار این دستگاه به گونه ای است که می توان از آن برای تنظیم دما، فشار، رطوبت و فیلترینگ هوا استفاده کرد. به طور کلی، این دستگاه ها از اجزای متفاوتی ساخـته شـده اند که از مهم ترین آن ها می تـوان به موارد زیر اشاره کرد:
- بدنه و چارچوب
- کویل های سرمایشی و گرمایشی
- کمپرسور جهت تامین هوای خنک
- پنل های کنترلی
- تجهیزات مکنده هوا
- سیستم تهویه هوا
- فن دمنده و الکتروموتور
- فیلترهای مورد استفاده برای تصفیه هوا از جمله هپا
- دریچه ورود و خروج هوا
- کانال های مخصوص عبور هوا
- سیستم ابزار دقیق به منظور کنترل پارامترهای محیطی
- تجهیزات مورد استفاده برای تنظیم رطوبت از جمله دستگاه رطوبت زن یا رطوبت زدا
ساختار درونی دستگاه به گونه طراحی شـده است که امکان تجمع عوامل بیماری زا و آلاینده ها وجود نداشته باشد. علاوه بر این، تجهیزات مختلف بکار رفتـه در ساختار درونی دستگاه هواساز دارویی به هیچ عنوان دچار پوسیدگی و خوردگی نمی شوند.
به این نکته توجه داشته باشید که اگرچه می توان از فن کویل نیز در تاسیسات کارخانه های داروسازی استفاده کرد اما عملکرد آن به مراتب ضعیف تر خواهد بود.
نکات مهم در خرید هواساز در صنعت داروسازی
از آنجایی که استفاده از این دستگاه ها در صنعت داروسازی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، انتخاب و خرید باید هوشمندانه انجام شود. یکی از مهم ترین مواردی که باید در خرید دستگاه هواساز مورد توجه قرار گیرد، قیمت آن است.
همانطور که گفتـه شد، این دستگاه ها با قیمت های متنوعی در بازار به فروش می رسند. به عبارت دیگر، قیمت آن ها تحت تاثیر فاکتورهای متعددی قرار دارد.
از مهم ترین فاکتورهای تعیین کننده قیمت این دستگاه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- جنس فیلترهای مورد استفاده برای دستگاه
- کیفیت و نوع تجهیزات رطوبت زن
- قطعات لاستیکی مورد استفاده
- تجهیزات الکترونیکی بکار رفتـه در دستگاه
- ابزار دقیق
علاوه بر موارد مذکور، فن های خنک کننده مختلفی در کنار دستگاه مورد استفاده قرار می گیرند. انتخاب نوع فن خنک کننده بر اساس مدل هواساز تعیین می شود. در نتیجه، تجهیزات تهویه ای برای واحدهای صنعتی داروسازی با قیمت های مختلفی در بازار به فروش می رسند. به طور کلی، پیش از انتخاب و خرید این دستگاه ها حتماً اطلاعات کامل و جامعی به دست آورید و استعلام قیمت بگیرید. مشاوره با کارشناسان خبره می تواند به شما در داشتن یک انتخاب مناسب کمک کند. آیا تاکنون اقدام به خرید دستگاه هواساز کرده اید؟ لطفاً تجربه خود از خرید و استفاده از آن را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
نتیجه‌گیری
هواساز، به عنوان یکی از تجهیزات حیاتی در صنعت داروسازی، نقش بسزایی در حفظ کیفیت هوای محیط و سلامت کارکنان دارد. با توجه به نیاز به محیطی عاری از آلاینده‌ها و میکروارگانیسم‌ها در تولید دارو، هواساز‌ها با استفاده از فیلترهای قدرتمند (مانند هپا)، تنظیم دما، رطوبت و فشار هوا، و تصفیه هوا، شرایط بهینه‌ای برای تولید دارو فراهم می‌کنند. این دستگاه‌ها از نظر ساختار و عملکرد با سیستم‌های تهویه مطبوع معمولی متفاوت هستند و برای محیط‌های خاصی مانند کلین روم‌ها و بخش‌های تولیدی در کارخانه‌های داروسازی طراحی می‌شوند.
منبع: ریواس جنوب
سوالات متداول
- هواساز چیست و چرا در صنعت داروسازی اهمیت دارد؟
هواساز دستگاهی است که برای تصفیه، تنظیم دما، رطوبت و فشار هوا در کارخانه‌های داروسازی به کار می‌رود. اهمیت آن به دلیل نیاز به محیطی تمیز و عاری از آلاینده‌ها برای تولید دارو است. - چه تجهیزاتی در یک هواساز داروسازی استفاده می‌شوند؟
تجهیزاتی مانند فیلترهای هپا، کویل‌های سرمایشی و گرمایشی، فن‌های خنک کننده، سیستم‌های کنترل رطوبت، و اگزاست فن‌ها در هواسازهای داروسازی استفاده می‌شوند. - تفاوت هواساز داروسازی با سیستم‌های تهویه مطبوع معمولی چیست؟
هواسازهای داروسازی برای تامین هوای بسیار تمیز و فاقد آلاینده‌ها طراحی شده‌اند و دارای فیلترها و سیستم‌های کنترلی پیشرفته‌تری هستند. - چگونه می‌توان هواساز مناسبی برای کارخانه داروسازی انتخاب کرد؟
انتخاب هواساز مناسب بستگی به نیازهای خاص کارخانه، مانند وسعت محیط، نوع داروهای تولیدی و سطح پاکیزگی مورد نیاز دارد. مشاوره با کارشناسان در این زمینه ضروری است.
